Dhibaatada lagu hayo dadka kasoo jeeda kanfurta somalia

Warbixintan ayaa waxat tahay mid ka hadlaysa dhacdo murugo leh, waxaana sidoo kale ay ku jiraan macluumaad ku saabsan sida arrintaasi loo soo bandhigay iyo sida dadka qaarkood ay u arkaan.

Halkan waxaa ah warbixin ku saabsan dhacdadan iyadoo la tixgelinayo faahfaahinta aad bixisay:

Warbixin: Dhacdo Xanuun Badan oo Been Abuur Ah oo Lagu Geystay Qoos Soomaaliyeed ee Burco, Somaliland

Magaalada Burco ee maamulka Somaliland waxaa soo baxday warbixin xanuun badan oo ku saabsan eedeyn la xiriirta kufsi ay Aaba geystay, taas oo lagu eedeeyay inuu kufsaday 8 gabdhood oo da'yar. Warbixintan ayaa si degdeg ah uga dhex baxday bulshada magaalada iyo guud ahaan Somaliland. Si kastaba ha ahaatee, markii la sii baaray arrinta, waxaa la ogaaday in warbixintaasi ay ahayd mid been abuur ah oo loo soo qoray si loo dhibaateeyo oo lagu qasbo qoos Soomaaliyeed oo ka soo jeeda Koonfurta Soomaaliya.

Waxaa la sheegay in wiil dhalinyaro ah oo uu Aabahaasi dhashay uu isku dayay inuu ka hortago dhibaatada looguna dan lahaa. Sida la sheegay, wiilkaasi ayaa ciidamada booliska lasoo dhigay kadib markii uu ka falceliyay warbixinta been abuurka ah. Waxaa si degdeg ah loogu gudbiyay maxkamad, halkaasoo uu ku soo wajahday xukun adag oo ah 4 sano oo xabsi iyo sidoo kale ciqaab lacageed oo gaaraysa 6,000 doolar.

Dhacdadani waxay si weyn u saameysay dadka deegaanka Burco iyo guud ahaan Somaliland, iyadoo aragtida bulshada ee arrintan ay si weyn ugu kala duwan tahay. Dad badan ayaa ka hadlay inay warbixintan ahayd mid lagu dhibaateynayo dadka kasoo jeeda koonfurta Soomaaliya, waxaana ay ku andacoonayaan in arintan si qorsheysan loo faafinayo, si loogu abuuro khilaaf iyo xasilooni darro.

Falanqeyn:

Warbixintaan ayaa ah mid si weyn loo falanqeeyay, waxaana jira aragtiyo kala duwan oo ku saabsan sababta loo faafiyay. Waxaa dhici karta in arrintan ay qayb ka tahay isbeddelada siyaasadeed ee ka jira gobolka, iyadoo loo adeegsanayo warbaahinta si loogu abuuro dhibaatooyin dheeraad ah oo bulshada dhexdeeda ah.

Waxaa muhiim ah in bulshada laga wacyigeliyo been abuurka iyo si loo xaqiijiyo in xaqiiqda lagu soo bandhigo arrimaha sida tan oo kale ah. Dhacdooyinkani waxay sidoo kale muujinayaan baahida loo qabo in la hubiyo in nidaamka sharciga iyo maxkamadaha ay si cadaalad ah u xalliyaan kiisas noocan oo kale ah.

Gabagabo:

Warbixintan ayaa markii dambe la ogaaday in ay tahay mid aan sal iyo raac lahayn, waxaana la ogaaday in aanay jirin wax caddayn ah oo muujinaya in eedeyntii hore ee Aabaha ay sax ahayd. Tani waxay keentay in laga wacyigeliyo bulshada dhammaan arrimaha khilaafaadka iyo muhiimadda ay leedahay in la hubiyo xaqiiqda si loo xoojiyo nabadda iyo isfahamka bulshada.

Dagaalka kadhax qarxay Ethiopia 🇪🇹 iyo Eritrea 🇪🇷

 Dagaalka laga baqayo in uu markale dhaxmaro wadamada itoobiya iyo eritrea

Haddii dagaal cusub uu ka dhaco Itoobiya iyo Eritrea, waxaa suuragal ah in dhinacyada kala duwan ee gobollada iyo kooxaha gudaha ay kala safan karaan labada dal, iyadoo la tixraacayo xiriirka siyaasadeed iyo xaaladaha dhaqaale ee labadaba.

1. Itoobiya

Kooxaha gudaha ee Itoobiya: Itoobiya waxay leedahay gobollo iyo kooxo badan oo leh danahooda siyaasadeed. Gobolka Tigray, oo horey u dagaallamay la' Itoobiya, waxaa suurtogal ah inay taageeraan Eritrea haddii ay isku arkaan inay yihiin cadaawayaal ka dhan ah dowladda dhexe ee Itoobiya. Waxa kale oo jira kooxo kale sida Oromada iyo Amxaarada oo ka soo jeeda Itoobiya, kuwaas oo xiriir la leh siyaasado kala duwan.

Xulafada Caalamiga ah: Itoobiya waxay taageero ka heshay qaar ka mid ah dalalka caalamka, gaar ahaan Maraykanka, Midowga Yurub, iyo Qaramada Midoobay. Taageeradaas waxaa loo adeegsan karaa si ay u xoojiyaan awoodooda ciidan iyo dagaal.

2. Eritrea

Kooxaha gudaha ee Eritrea: Eritrea waa dal leh nidaam adag oo xukun oo dowladda dhexdeeda ah, waxaana adkaan doonta inay ku hesho taageero xooggan oo gudaha ah marka laga eego xukuumadda. Si kastaba, haddii xaalada Itoobiya ay noqoto mid kacdoon ah, Eritrea waxay ku guuleysan kartaa inay taageero ka hesho kooxaha ka soo horjeeda dowladda Itoobiya ee gudaha.

Xulafada Caalamiga ah: Eritrea ma haysato taageero caalami ah sida Itoobiya, laakiin waxay isku dayi kartaa inay ka faa’iidaysato xulafada gobolka ama dalalka ay xiriirka dhow la leedahay.

3. Xulafada iyo Saamileyda Gobolka

Saamileyda Gobolka: Dalalka gobolka ee Geeska Afrika, sida Jabuuti, Somalia, iyo Suudaan, waxay yeelan karaan saameyn weyn oo dhinaca taageerada iyo xiriirka dagaalka.

Somalia: Xiriirka Soomaaliya iyo Itoobiya ayaa noqday mid xooggan, taasoo ka dhigan in Soomaaliya ay taageeri karto Itoobiya, iyadoo iyadoo ka duulaysa danaha amniga iyo siyaasadda gobolka.

Jabuuti: Jabuuti waxay leedahay xiriir wanaagsan oo labadaba Eritrea iyo Itoobiya la leh, laakiin waxay inta badan taageertaa Itoobiya marka laga hadlayo ammaanka iyo siyaasadda gobolka.

Suudaan: Suudaan waxay inta badan ku tiirsan tahay xiriir wanaagsan oo Itoobiya, laakiin waxay sidoo kale isku dayi kartaa inay dhex-dhexaadiso, iyadoo tixgelinaysa dhibaatooyinka gudaha ee Itoobiya.

4. Guusha Dagaalka

Guusha dagaalka waxay ku xirnaan doontaa dhowr arrimood:

Awoodda ciidan: Itoobiya ayaa leh ciidan ballaaran iyo taageero caalami ah, halka Eritrea ay leedahay ciidan xirfad leh oo awood u leh inay iska difaacdo.

Xaaladda gudaha ee labada dal: Itoobiya waxay wajahaysaa dhibaatooyin gudaha ah sida khilaafaadka gobolka Tigray, taasoo keeni karta in qaybaha ka tirsan Itoobiya ay iska taageeraan Eritrea, gaar ahaan haddii ay dareemaan in dowladda dhexe aysan si dhab ah uga shaqeynin danahooda.

Xiriirka gobolka: Saameynta dalalka gobolka ayaa muhiim u noqon doonta, iyadoo ay jiraan waddamo ay xiriir dhow la leeyihiin labadaba.

Si guud, haddii dagaal cusub uu dhaco, Itoobiya waxay leedahay awood ciidan oo xooggan, laakiin xaaladaha gudaha ee Itoobiya, gaar ahaan khilaafaadka gobolka Tigray, waxay sababi karaan in kooxo ka tirsan Itoobiya ay taageeraan Eritrea. Eritrea, iyadoo ka yar awood ciidan iyo dhaqaale ahaan, waxay u baahan doontaa taageero si ay ugu guuleysato dagaalka.

Sooyaalka Somaliya

 sooyaalka soomalida ayaa waxaa lasheegagaa in ay yihiin dad rer guuraa ah balse waxaa taasi udheer in ay yihiin dad dagaal yahano ah runtii markaad

NINKII GUBAY XAASKIISA OO BILAABATAY MAXKAMADEYNTIISA

 Maanta ayaa waxaa sitaas ah loo furay galdacwadeedkii  kusaabsanaa ninkii gubay xaaskiisa 

Kiiska ayaa waxaa hareeyay hadalheyn. Aad ubadan Ayadoona ehelada luul oo ah dhibanaha ayaa muujiyay kalsooni daro aad u weyn

Godoomiyaha maxkamada gobolka banaadir iyo gorsoorayaasha maxkamada ayaa waxay lahadleen dhinacyada ayquseyso dacwadan 

Waxayna sigaar ah ula hadleen qooska luul oo uu ugu horeeyo aabaha luul waxay u sheegeen in maxkamada ay kukalsoonaadaan niyadana aydajiyaan kana warsugaan go.aanka maxkamada

Eedeysanaha ayaa sida lawada ogsoonyahay ayaa waxaa lasooqabtay asiga oo baxsad ah waxaana laga sooqabtay duleedka gobolka mudug

Eedeysanaha ayaa mar ay wareeysatay maxkamada wuxuu sheegay in uusan dilka geysan balse dhibane luul iyada ay wadatay naftada oo ay markii Hore ay iidirsatay waa sida uu hadalka udhigaye waxayna idhahda ifur waxay shiday jantaha si ay iigu cabsi galiso waan iska kalatuuray waxaan kulma jantihii shidnaa iyo naftadii aan usoogaday oo ay gacanta kuheysay waxaasoo dhana waxay kadheceen islagoobtii aan ugu keenay naftadii ay iidirtay waa sida uu hadalka udhigaye

Maxkamada ayaa waxaa lahorkeenay caruurta dhibane luul midkii ugu yaraa wuxuuna sheegay in abti uu lugta kagubay hooyadiisna ay gubaneysay

Marlawareestay gabadha ugu weyn caruurta dhibane luul ayaa sheegtay in ay aragtay hooyadeed oo holceyso eedeysanahana uu guriga kor ugadooxiray waliba iyadoo holceyso taasoo vadashay dhamaan kasoo qeybgalayaashii dacwada dhibane luul

Godoomiyada maxkada ayaa wareysiga caruurta luul kadib ayaa wax uu yeeray eedeysanaha wuxuuna wax kaweydiiyay hadalka caruurta 

Eedeysanaha ayaa iska bari yeelay eedeymaha loo heysto 

Kalfadiga dacwadan ayaa waxaa aad u wada sugaayay dhamaan umada soomaliyeed waxayna aheyd mid kaduwan dacwadihii Hore 

Kiiskan ayaa waxaa loowada sugaayay sikaduwan kiisaskii hore 

Garyaqaanka difaacayo eedeysanaha Ayaa waxaa kufoigan indhaha shacabka somaliyeed

Garyaqaan kan ayaa wuxuu sihoose usheegay in keeskan uu yahay kii ugu adkaa ee uu qabto waayo waxaa kiiskan iiga xumaaday dhamaan ehelkeygii oo dhan waayo dhamaan waxay ku dareenyihiin ehelka dhibane luul

Eedesanaha ayaa waxaa kamuuqdo dhaawacyo uga yaalo meelo. Badan oo korkiisa kamid ah taasoo uu kusheegay in ay soogaareen markii uu badbaadinaayay dhibanaha 

Dacwadan ayaa waxaa sitoos ah uga hadlay madaxweynaha qaranka somaliyeed xassan sheekh mahamuud wuxuuna sheegay in Tani ay bilaaw utahay cadaalada 

Garsookana looga baahan yahay in ay sharciga ilaaliyaan 

wuxuu kaloo raaciyay garsoorka dalka waxaa dhowraya 25M oo somali ah waxaana qasab ah in muwaadin kasta uu helaa cadaalad

Madaxweynaha Jamhuuriyada federalka somaliya

 Kulan dagdag ah uu madaxweynuhu isugu yeeray dhamaan hogaanada ciidamada boliska iyo sirdoonka somaliya

Shirking ayaa looga hadlay dhacdooyinkii ugu dambeeyay iyo waliba talaaboyinkii ay qaaday dowlada itobiya 

Sidookale waxaa looga hadlay sidii dalkan loo difaacilahaa siwaliba wada jir ah

Waxaa kasoo qeybgalay dhamaan saraakiisha cidamada iyadoo ayka dhaxmuuqdeen dhalinyaro udhiiran sidii ay ugu shaqeyn lahayn dalkaan ayladag tay dhibaatooyin ka kadhalatay iskudhaca qabiilada

Ladhinyaradaan ayaa balanqaaday in ay utaaganyihiin difaacida dalkan iyo dalkan kudaalay dagaaldan soolaablaabtay 

Madaxweynaha ayaa wuxuu hordhigay kasoo qeyb galayaashii Shirke in mudo kooban aykusoo  bandhigaan qorshe cad oo dalkaan lagu difaaco

Taliyaha ciidamada boliska somaliya ayaa sheegay in aywadaan soonabadhigi doonaan qorshasha difaaca dalka

Madaxweynaha ayaa dhiiri galiyay dhamaan dhalinyaradii katirsaneyd ciidamada boliska somaliya wuxuuna usheegay in ay muhiim tahay in dalka laga qaado meesha uu hada marayo Lana gaarsiiyo meel halkan kawanaagsan

Wuxuu taliyaha ciidamada boliska somaliya ayaa sicad wuxuu ugu sheegay dhamaan taliyaasha saldhigyada magaalada in aysoo cadeeyaan qorshe maalmeedkoda siloohelo shaqo wanaagsan Dal horumaray  

Gabagabadii ayaa waxaa kasoo baxay warmurtiyeed lagu sheegay ilaalinta dalka iyohorumarinta dalka somaliyeed

the battles of the Somali forces

 Dowlada soomaliya ayaa dagaal kula jirta alshabab mudo kabadan sanad waxaase jira qasaaro kasoo gaara ciidamada soomalyeed kasoo lasheego in uu kuyimaada qilaaf dhanka hogaanka ciidamada ilaa iyo hada waxaa su.aalo ay kataagan yihiin qasaarihii saagaaray ciidamada iyo dhimashadii kadhalay oo gaartay xadi aad ubadan  wxaana hal mar kusoo baraarugay madaxda dowlada somaliya iyo guud ahaan shacabka somaliyeed oo arinkan qaadanwaa lanoqotay waxaana baaritaan dheer lagaliyay arintan iyo sababtii kadambeysay in dhimashada ciidamadu ay ilaa intaas ay gaaraan waxaana madaxweynuhu uu gudi baaris arintaas usaaray waxaa kaloo soo codsaday in labaaro arintaas dowladaha ay kamid yihiin uk marecanka midowga yurub iyo dowlada turkiga .waxaana lasheegayaa in dhimashada ciidamada intaas laeg ay ubaahantahay in masuuliyadaas ay cidi qaadato waxaan lagamamaarmaan ah in ay dowladu cadaalada horkeento cidii laheyd masuuliyaas waxaana soo ifbaxayay in ay jiraan dano gaar ah iyo in lasiyaasadeyay habraacii ciidamada 

tan ayaa keeni karta cawaaqib xumo soo gaarta dowlada somaliya waxaana warar hoose ay sheegayaa in dowlada aykalashakisay iyadoona lasheegayo in dowlada iyo alshabab ay isku milmeen taas ayaana dadku isla dhaxmarayaan waxaa sidookale soobaxay in hogaanadii ciidamada xabsiga loo taxaabay kuwaasoo lagu eedeeyay in ay qabka ahaayeen dayacaadii dhacday aysan sihufan  ugudan masuuliyadii hogaamineyd ee kasaarneyd ilaalinta iyo kalahagida ciidamada 

dayacaada kajirta hogaanka ciidamada ayaa lasheegayaa in ay jiraan danagaar ah kuwaasoo loo adeegsado musuliyadii ay uhayeen umada somaliyeed 

 sidaas silamid ah waxaa soo baxayay in ay jiraan ganacsato kaqeyb ah dilalka qorsheysan ee kadhaca magaalada muqdisho waxaas oo dhan ayaa waxaa dusha laga saaray in ay dowlada somaliya ay dayacday musuuliyadii ay uqaaday shacabka soomaaliyeed iyadoona masuuliyiintii dowladu ay isku rogeen kuwo had iyo jeer ilaashada danahooda gaarka ah si ay kusiga ugu siifadhiyaan waxaana halkaas kudhamaaday ciidamadii iyo shacabkii soomalliyeed 

ilhaa iyo hada waxay dowladu sheegatay in dhacdooyinkii dhacay ay dowladu dusha saaraneyso balse loo baahanyahay in shacbku ay kadhursugaan dowlada soomaaliya 

The United Nations is considering extending the arms embargo on Somalia after successive wars with al-Shabaab in which it seized weapons and military equipment.

 Qaramada midowbe ayaa diyaarineysa hidiso sharciyeed kaasoo suurtagal kadhigaya in dib soomaaliya loogaliyo ama loo kordhiyo xiyiraadii hubka ee saarneyd

Maalmihii lasoo dhaafay ayaa waxaa dhacayay dagaalo lagusoo qaaday dowlada soomaaliya loogana dilay ciidamo aad ubadan waxaana sidoo kale looga qaatay saanad ciidan oo aad ufarabadan waxaana dunada ay qiimeyneysaa hanaanka ciidanka soomaaliya iyo hogaanka ciidanka

Sidoo kale waxaa su.aal lagaliayay in ciidamada ADMIS ay siijoogi doonaan soomaliya in ay bixi doonaan dhamaadka sanadka 2024

Qaramada modowbe ayaa waxay lama filaan ku tilmaameen sida ay alshabaab ula wareegeen saanada ciidan ee intaas dhan waana sababta keentay in dib ueegis lagu sameeyo hanaanka xayiraada hubka soomaaliya

Waxaa sidoo kale dhaleeceen loosoo jeediyay dowlada hada jirta taasoo uu hogaamiyao HASSAN SHEEKH MAHAMUUD    waxaana lasheegay in aysan diyaarin hanaan lagu wajoho alshabaab balse ay tahay waxa socdo taareerid alshabaab

Waxaa dunida shaki galiyay oo keenay in dibloo eego hanaanka xayiraada hubka soomaliya dagaalo ay alshabaab ku guuleysteen oo ay kamid yihiin dagaalkii buulo mareer iyo kii galcad

Waxaa jawaab laga sugayaa xogayaha qaramada midobe taasoo ku aadan kurdhinta xayiraada iyo in laga soorayo ciidamada hada joogo somaliya

Hadagkan ayaa waxa uu waji gabax kuyahay dowlada somaliya oon ilaa hada kajawaabin dagaalidii alshabaab ay kula wareegeen hubka iyo saanada ciidan